بررسی جنبههای معناشناسی مادّه «رغب» در قرآن کریم
نویسندگان
چکیده مقاله:
قرآن کریم مجموعهای از مهمترین عناصر محتوایی، بیانی و بلاغی را شامل میشود که علاوه بر دستورات گوناگون و حیات بخش برای زندگی انسانها، مجموعهای چندبُعدی از علوم گوناگون عقلی و نَقلی را عرضه کرده است؛ در میان این دانشها، علوم بلاغی و لغوی جایگاه ممتازی دارند؛ چراکه از یکسو باعث فهم صحیحتر و رَساتر کلام خداوند میشوند و از سوی دیگر بر جنبهی اعجازآمیز بلاغت و بیان وحی الهی ـ در مقارنه و معارضه با سایر سخنان ـ تأکید میکنند. مقالهی حاضر، در راستای بررسی وجوه گوناگون معناشناسیِ واژگان قرآن، تحقیقی است در جهت توجّه و شناخت خصایص مختلف بیانی و محتوایی مادّهی «رغب» در قرآن کریم با تکیه بر دیدگاههای تفسیری شیعه. نگارنده، در پژوهش حاضر، وجوه مختلف لُغوی و معنا شناسی واژه «رغب» را بررسی کرده، و در این مسیر، از مهمترین معاجم و کتب حوزهی لغت و معنا از متقدّمان و متأخّران بهره برده است؛ «رغب» از اصول قرآنی میباشد؛ و مجموعاً در قرآن کریم هفت لفظ از این مادّه، در هشت آیه (سه آیه از سُوَر مکّی و پنج آیه از سُوَر مدنی) ذکر شده است؛ این مادّه به معنی نوعی از انواع حُبّ است که بر معنای شدّت اراده و میل و مقتضای حرص نسبت به چیزی دلالت میکند؛ همچنین مشخّص گردید اگر «رغب» به همراه «عن» بیاید ـ چنانکه در سوره مریم آیه 46 آمده است ـ معنـای نقیضـی «روی بـرگـردانیـد و اِعـراض کرد» میدهد. نتایج پژوهش حاضر، نشانگر آن است که: در قرآن کریم، یا استناد بر کتب تفسیری شیعه، ساختار و محتوای آیات، پیوند مستحکمی با رویکردهای معناشناسی دارد چنانکه در مادّه رغب نیز بنا به فراخور بحث، معانی مختلفی اراده شده است، بر همین اساس، در منظومه معناییِ این واژه در آیات، میتوان به دریافتهایی همچون «خواستن»، «امیدوار بودن»، «پناه بُردن»، «روی نمودن و متوجّه شدن»، «میل داشتن و آرزو نمودن» اشاره کرد.
منابع مشابه
معناشناسی «خلیفه» در قرآن کریم
مفسران به دلیل اختلافنظر در مقام خلیفه در ذیل آیه «انی جاعل فی الأرض خلیفه» (بقره/30) دیدگاههای متفاوتی را مطرح کردهاند. پندارهای تفسیری آنان در مواردی چون حقیقت مصداق خلیفه و مستخلف عنه، گوناگون است. این نوشتار تلاش کرده است، به استناد بافت کلامی آیات و قواعد ادبیات عرب و قراینی نظیر برهان عقلی، روایات صحیحه، ادعیه و تاریخ صدر اسلام، مدلول واژه خلیفه را روشن و نشان دهد که با اثبات تقیید و ت...
متن کاملمعناشناسی «تبشیر» در قرآن کریم
پژوهش درباره واژههای قرآن از آن جهت اهمیت دارد که قرآن، منبع معارف و دستورهای زندگی انسان و در حقیقت کتاب انسان است. یکی از راههای دستیابی به فهم بهتر قرآن برای رسیدن به سعادت و کمال، معناشناسی واژههای قرآنی است. این پژوهش با عنوان «معناشناسی تبشیر در قرآن کریم» با شیوه کتابخانهای و با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی در صدد است که حوزههای معنایی واژه تبشیر را با توجه به مجاورت کلمات و تقاب...
متن کاملمعناشناسی «زرع» در قرآن کریم
اهمیت زراعت و کشاورزی در آیات متعدد قرآن کریم و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. واژگان تبیین کننده مفهوم کشاورزی در قرآن شامل زرع، حرث و نبت میباشند. واژه زرع به معنای رویاندن، کاشتن و بذرافشانی است که در 11 آیه قرآن کریم به صورت حقیقی و فقط در یک آیه به صورت تشبیه (مجاز) بهکار رفته است. مهمترین عامل زرع خدائند است و برخی عوامل مادی زرع نیز عبارتند از باران، زمین و نور. همچنین، از جمله مصاد...
متن کاملمعناشناسی «فؤاد» در قرآن کریم
واژۀ «فؤاد» یکی از مهمترین مفاهیم قرآنی است که نظر و تدبّر هر اندیشمند قرآنی را به خود جلب میکند. این واژه تاکنون بهرغم تلاشهای برخی لغویون، مفسرین و علما، با رویکرد معناشناسانه بررسی نشده است. کاربرد این واژه در قرآن کریم 16 مرتبه در 15 آیه هست. این پژوهش با روش معناشناسی که نگاه تحلیلی و دقیق به متن است، بهتبیین معنای «فؤاد» و استخراج مؤلّفههای معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است. بررسی آی...
متن کاملمعناشناسی «تبشیر» در قرآن کریم
پژوهش درباره واژههای قرآن از آن جهت اهمیت دارد که قرآن، منبع معارف و دستورهای زندگی انسان و در حقیقت کتاب انسان است. یکی از راههای دستیابی به فهم بهتر قرآن برای رسیدن به سعادت و کمال، معناشناسی واژههای قرآنی است. این پژوهش با عنوان «معناشناسی تبشیر در قرآن کریم» با شیوه کتابخانهای و با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی در صدد است که حوزههای معنایی واژه تبشیر را با توجه به مجاورت کلمات و تقاب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 2 شماره 3
صفحات 161- 139
تاریخ انتشار 2015-07-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023